Dostałeś odszkodowanie, np. pracownicze, z ubezpieczenia NNW albo inne, i nie wiesz jak rozliczyć PIT? Przeczytaj poniższy artykuł.
Przy większości odszkodowań sprawa jest prosta, ponieważ są one zwolnione z podatku. Osoba, która otrzyma odszkodowanie nie musi zatem wykazywać ich w zeznaniu podatkowym ani płacić podatku.
Zwolnione z podatku są m.in.:
- odszkodowania za wypadki przy pracy,
- odszkodowanie za zwolnienie z pracy, również w przypadku programu dobrowolnych odejść, zawartego między pracodawcą a związkami zawodowymi,
- odszkodowanie za wypadek samochodowy uzyskane z OC sprawcy,
- odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia NNW (następstw nieszczęśliwych wypadków),
- odszkodowanie dla pacjenta za błąd medyczny, jeżeli odszkodowanie zostanie przyznane przez sąd,
- odszkodowanie za zniszczenie mienia, np. zalanie mieszkanie, jeżeli zostanie przyznane przez sąd.
Podatek należy natomiast zapłacić np. od następujących odszkodowań:
- odszkodowanie dla pacjenta za błąd medyczny, jeżeli zostanie otrzymane na podstawie ugody między pacjentem a szpitalem bez pośrednictwa sądu,
- odszkodowanie za zniszczenie mienia, np. zalanie mieszkanie, jeżeli zostanie otrzymane na podstawie ugody między sprawcą a poszkodowanym, bez pośrednictwa sądu,
- odprawy pieniężne wypłacane na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
- odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- odszkodowania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
W przypadku wątpliwości najlepiej zajrzeć do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która określa jakie rodzaje odszkodowań i zadośćuczynień są wolne od podatku.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, „wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:
a. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.”
Kolejne punkty artykułu 21 wskazują jeszcze inne rodzaje odszkodowań wolnych od podatku:
3a) odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego;
3b) inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;
3c) odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość;
3d) odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego;
3e) sumy pieniężne, o których mowa w art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 i z 2009 r. Nr 61, poz. 498);
4) kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
a) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
b) dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a;
Odsetki od odszkodowania a podatek dochodowy
Kwestią sporną jest, czy podlegają opodatkowaniu odsetki od niewypłaconego w terminie odszkodowania. Urząd Skarbowy w Bydgoszczy w 2014 r. wydał interpretację indywidualną, zgodnie z którą odsetki od odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Zdanie to podziela Urząd Skarbowy w Katowicach (IBPBII/1/4511-162/15/BJ). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w marcu 2015 roku przyznał jednak rację, że odsetki, podobnie jak samo odszkodowanie nie są opodatkowane (I SA/Łd 1414/14).
Jak rozliczyć podatek od odszkodowania
W przypadku otrzymania odszkodowania, które podlega opodatkowaniu, należy wykazać je na formularzu PIT-36, jako „inne źródła przychodu”.
