Podatki. Wiele osób na samą myśl o tym słowie niemal wpada w panikę. Niesłusznie. Jeżeli czegoś nie uda się uniknąć, warto po prostu zapoznać się z podstawowymi zagadnieniami w tym zakresie.
Osoba fizyczna a osoba prawna
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia elementarnych kwestii związanych z płaceniem podatków, zastanówmy się, czym w świetle prawa różni się osoba fizyczna od osoby prawnej.
Osobą fizyczną nazwiemy w prawie cywilnym każdego człowieka żyjącego od chwili narodzin aż do momentu śmierci. Wszystkim osobom fizycznym przysługuje nabycie i posiadanie zdolności prawnych. Przez zdolności prawne należy rozumieć prawa i zobowiązania w pełnym lub ograniczonym wymiarze. Z chwilą ukończenia trzynastego roku życia osoba fizyczna zyskuje ograniczoną zdolność prawną. Pełną zdolność wykonywania czynności prawnych mają osoby fizyczne, które ukończyły 18 lat.
Osoba prawna natomiast w świetle przepisów prawa cywilnego to typ podmiotu składający się z ludzi i środków materialnych. Zachodzi pomiędzy nimi ścisła zależność polegająca na trwałym związku. Jego istotę stanowi pragnienie realizowania sprecyzowanych zadań.
W Polsce pierwsze osoby prawne pojawiły się około XIII wieku i stanowiły je cechy kupieckie oraz uniwersytety.
Współcześnie osobami prawnymi mogą być między innymi:
- Skarb Państwa,
- jednostki samorządu terytorialnego (np. gmina, powiat),
- korporacje,
- zakłady (fundacje),
- spółki kapitałowe (spółki akcyjne i sp. z o.o.),
- Kościół,
- partie polityczne.
Warto podkreślić, że warunkiem uzyskania statusu osoby prawnej jest wpisanie podmiotu do odpowiedniego rejestru. Można tego dokonać tylko wtedy, gdy osoba prawna powstała zgodnie z prawem. Jeżeli prawo nie przewiduje utworzenia osoby prawnej danego rodzaju, wówczas nie wolno jej powoływać do życia. Wpisu do rejestru osób prawnych dokonuje najczęściej Krajowy Rejestr Sądowy.
Osobą prawną nie jest zatem osoba prowadząca działalność gospodarczą (np. jednoosobową albo zatrudniającą kilka osób firmę). Zalicza się ona do osób fizycznych.
Ile i w jaki sposób osoby fizyczne i prawne płacą podatek dochodowy?
Wysokość podatku dochodowego na zasadach ogólnych w przypadku osób fizycznych zależy od osiągniętego dochodu. Istnieją dwa progi podatkowe. Pierwszy z nich wynosi 18℅, jeżeli dochód nie przekroczył 85 528 złotych. Drugi próg podatkowy, wynoszący 32℅, będzie wymagany wówczas, kiedy dochód wyniesie powyżej 85 528 złotych. Dla podatnika oznacza to, że jeżeli uzyskał 100 000 złotych dochodu, to 32℅ podatku zapłaci od 14 472 złotych.
W niektórych przypadkach osoby fizyczne obowiązują inne stawki podatku, np. 19% przy podatku liniowym; 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 17% lub 20% przy opodatkowaniu ryczałtem ewidencjonowanym.
Osoby prawne rozliczają się przeważnie według 19℅ stawki podatkowej. Inne stawki – 10% lub 20% obowiązują osoby prawne, które nie posiadają na terytorium Polski siedziby ani zarządu. Stawka wzrasta do 50℅, jeżeli osoby prawne zaniżą wysokość zobowiązania podatkowego. Zgodnie z ustawą tyle (50℅) wynosi stawka sankcyjna.
Zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne powinny złożyć odpowiedni druk we właściwym Urzędzie Skarbowym. Osoby fizyczne składają druk PIT do 30 kwietnia następnego roku (w niektórych przypadkach – rozliczenie ryczałtem lub kartą podatkową – do końca stycznia), natomiast osoby prawne druk CIT do 31 marca następnego roku.
W trakcie roku osoby fizyczne i osoby prawne mają obowiązek przesyłania na konto urzędu skarbowego zaliczek na podatek dochodowy (w przypadku osób fizycznych zatrudnionych na umowę o pracę, zlecenie lub dzieło robi to za nich pracodawca). W przypadku niedopłaty (tzn. jeśli suma wpłaconych zaliczek okaże się niższa od należnego podatku) należy zapłacić brakującą kwotę na początku następnego roku. W przypadku nadpłaty urząd skarbowy zwróci odpowiednią kwotę.
