Umowa uaktywniająca jest szczególnym rodzajem umowy zlecenia, zawieranym między rodzicem / rodzicami a opiekunką dla dziecka. W jaki sposób niania powinna wypełnić PIT, aby rozliczyć taki dochód? Tłumaczymy i przedstawiamy przykłady.
Umowa uaktywniająca na formularzu PIT-36
Przychód z umowy uaktywniającej traktowany jest jako „przychód z innych źródeł” i w związku z tym należy wykazać go na formularzu PIT-36. W sekcji D (dochody / straty ze źródeł przychodu) znajduje się wiersz 9 (inne źródła, niewymienione w wierszach od 1 do 8), gdzie należy wpisać przychód, koszty uzyskania przychodu, dochód i ewnetualnie zaliczki na podatek (jeśli były płacone).
Umowa uaktywniająca a składki ZUS
Jeśli wynagrodzenie niani nie było wyższe od 1750 zł brutto (wynagrodzenie minimalne) całość obowiązkowych składek (składki emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne) opłacał Skarb Państwa. Składek tych niania nie może odliczyć w rozliczeniu PIT.
Jeśli wynagrodzenie było wyższe od 1750 zł brutto, od nadwyżki ponad tę kwotę składki opłaca podatnik, czyli niania. W praktyce w jej imieniu robi to często płatnik, czyli rodzic. Zapłacone składki niania może odliczyć w rozliczeniu PIT.
Umowa uaktywniająca a PIT-11
Pracownicy zatrudnieni na zwykłe umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowę o pracę, otrzymują od pracodawcy formularz PIT-11, na podstawie którego wypełniają PIT-37. Opiekunki do dzieci zatrudnione na umowie uaktywniającej są w innej sytuacji. Nie otrzymują bowiem formularza PIT-11. Rodzic ma jednak obowiązek sporządzać i przekazywać do ZUS druki ZUS DRA oraz ZUS RCA lub ZUS RZA. Dokumenty te pomogą rodzicowi prawidłowo wypełnić PIT-36.
Przykład 1 – wynagrodzenie niższe od minimalnego
Pani Kasia pracowała jako opiekunka do dziecka od marca 2015 roku do grudnia 2015 roku (10 miesięcy). Otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1300 zł brutto miesięcznie. Zakładamy, że rozlicza PIT indywidualne i nie korzysta z żadnych ulg.
1. Przychód
W pierwszym kroku należy obliczyć przychód. Nie jest to trudne. Wystarczy kwotę 1300 zł pomnożyć razy 10 miesięcy. Wynik, czyli 13 000 zł brutto Pani Kasia musi wpisać w sekcji D, w wierszu „inne źródła” w kolumnie „Przychód”.
2. Koszty uzyskania przychodów
Standardowo koszty uzyskania przychodów przy umowie uaktywniającej wynoszą 20% (mogą wynieść więcej, jeśli niania udowodni, że wyniosły więcej).
Obliczamy zatem 20% z kwoty 13 000. Wynik wynosi 2600 i taką kwotę należy wpisać w wierszu „inne źródła” w kolumnie „Koszty uzyskania przychodu”
3. Dochód
Dochód to po prostu przychód minus jego koszty. Od kwoty 13 000 zł odejmujemy więcej 2 600 zł. Wynik wynosi 10 400 zł i taką kwotę Pani Kasia musi wpisać w kolumnie „dochód” w sekcji D, w sekcji E w polu „Dochód po odliczeniu dochodu zwolnionego, strat i składek na ubezpieczenia społeczne”, a także w sekcji H w polu „Dochód do opodatkowania”. Dochód (zaokrąglony do pełnych złotych) powinien znaleźć się też w sekcji H w polu „Podstawa obliczenia podatku”.
4. Należna zaliczka
Niania ani rodzic nie ma obowiązku płacenia w trakcie roku za zaliczek na podatek, więc standardowo w sekcji D, w kolumnie „Należna zaliczka” nie trzeba nic wpisywać. Jeśli jednak niania w trakcie roku wyrazi taką chęć, może płacić zaliczki. Jeżeli płaciła, ich wysokość powinna wpisać w tej kolumnie.
5. Podatek
Podatek obliczamy od dochodu a wynosi on 18%. W naszym przykładzie jest to zatem 18% x 10 400 zł = 1 872 zł. Tę kwotę należy wpisać w sekcji H (obliczenie podatku) w polu „Podatek” oraz w sekcji J (obliczenie zobowiązania podatkowego) w polu „Podatek po odliczeniach” oraz „Podatek należny”. Ta sama kwota powinna się pojawić również w części L jako „kwota do zapłaty”. Czas na zapłacenie tej kwoty do urzędu skarbowego Pani Kasia ma do 30 kwietnia.
6. 1% podatku
Część nieobowiązkowa, ale zalecana. W części R wpisujemy 1% z kwoty podatku należnego (w naszym przypadku będzie to 18,72 zł) oraz podajemy numer KRS organizacji, której chcemy tę kwotę przekazać. Sugerujemy wpisanie numeru 0000358654, dzięki czemu 1% otrzyma Fundacja Onkologiczna Alivia.
Uwaga: Zachęcamy do skorzystania z naszego programu do PIT, który ułatwi wypełnienie zeznania. Wystarczy, że wpiszesz przychód, koszty uzyskania i ewentualne zaliczki, a pozostałe pola wypełni i wszystkie obliczenia wykona za Ciebie program.
Przykład 2 – wynagrodzenie wyższe od minimalnego
Pani Ania pracowała jako opiekunka do dziecka od marca 2015 roku do grudnia 2015 roku (10 miesięcy). Otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 2700 zł brutto miesięcznie. Zakładamy, że rozlicza PIT indywidualne i nie korzysta z żadnych ulg.
1. Przychód
W pierwszym kroku obliczamy przychód mnożąc wynagrodzenie razy 10 miesięcy. Rachunek w naszym przypadku nie jest trudny – przychód wyniósł 27 000 zł. Ze względu na to, że część składek społecznych opłacała Pani Ania, a nie Skarb Państwa, może ona tę część odliczyć od przychodu. Zakładamy, że nie opłacała dobrowolnej składki chorobowej, więc suma składek społecznych wynosiła w jej przypadku 279,78 zł miesięcznie (informację tę można znaleźć na druku ZUS RCA).
Mnożymy zatem kwotę 279,78 zł razy 10 miesięcy i wynik odejmujemy od kwoty 27 000 zł. Wychodzi 24 202,20 zł i taką kwotę wpisujemy w sekcji D, w wierszu „inne źródła” w kolumnie „Przychód”.
2. Koszty uzyskania przychodów
Koszty uzyskania przychodów wynoszą przy umowie uaktywniającej 20% (chyba, że niania ma faktury wskazujące, że wyniosły więcej). 20% z kwoty 24 202,20 zł to 4 840,44 zł. Tę kwotę Pani Ania musi wpisać w wierszu „inne źródła” w kolumnie „Koszty uzyskania przychodów”.
3. Dochód
Od przychodu (24 202,20 zł) odejmujemy koszty jego uzyskania (4 840,44 zł). Wynik – 19 361,76 zł wpisujemy w sekcji D w wierszu „inne źródła” w kolumnie „Dochód”, w sekcji E w polu „Dochód po odliczeniu dochodu zwolnionego, strat i składek na ubezpieczenia społeczne” oraz w sekcji H w polu „Dochód do opodatkowania”. Dochód (zaokrąglony do pełnych złotych) powinien znaleźć się też w sekcji H w polu „Podstawa obliczenia podatku”.
4. Należna zaliczka
Niania ani rodzic nie ma obowiązku płacenia w trakcie roku za zaliczek na podatek, więc standardowo w sekcji D, w kolumnie „Należna zaliczka” nie trzeba nic wpisywać. Jeśli jednak niania w trakcie roku wyrazi taką chęć, może płacić zaliczki. Jeżeli płaciła, ich wysokość powinna wpisać w tej kolumnie.
5. Podatek
Podatek to 18% z podstawy obliczenia podatku, którą jest dochód zaokrąglony do pełnych złotych. W naszym przypadku jest to więc: 18% x 19 362 zł = 3 485,16 zł
Tak obliczona wartość podatku powinna znaleźć się w sekcji H w polu „Podatek”. Ale to nie wszystko. Pani Ania może odliczyć od podatku część zapłaconych składek zdrowotnych. Jaką część? Oczywiście chodzi o tę część, którą płaciła Pani Ania a nie Skarb Państwa, ale trzeba pamiętać jeszcze o jednej kwestii. Otóż, płacimy składki zdrowotne w wysokości 9% z podstawy, ale odliczyć możemy 7,75% z podstawy. Pani Ania powinna więc znaleźć na druku ZUS RCA ile wynosiła podstawa składek zdrowotnych. W jej przypadku powinno być to 843,03 zł. Z tej kwoty obliczamy 7,75%. Wynik wynosi 65,33 zł – jest to kwota jaką Pani Ania może odliczyć od podatku za każdy miesiąc. Ponieważ Pani Ania pracowała 10 miesięcy, w rozliczeniu rocznym może odliczyć 653,30 zł.
Pani Ania powinna więc wpisać kwotę 653,30 zł w sekcji I (odliczenia od podatku) w polu „składki na ubezpieczenie zdrowotne).
W kolejnym kroku Pani Ania powinna wypełnić sekcję J (obliczenie zobowiązania podatkowego). W polu „Podatek po odliczeniach” należy wykazać, jak sama nazwa wskazuje podatek pomniejszony o odliczenia. Od podatku (3485,16 zł) odejmujemy więc odliczane składki zdrowotne (653,30 zł) i wpisujemy wynik (2831,86 zł) właśnie w tym polu.
Następnie zaokrąglamy podatek po odliczeniach do pełnych złotych i wpisujemy kwotę 2832 zł w sekcji J w polu „Podatek należny” i w polu „Różnica pomiędzy podatkiem należnym a sumą należnych zaliczek za rok podatkowy” oraz w sekcji L w polu „kwota do zapłaty”. Kwotę 2832 zł Pani Ania musi zapłacić do 30 kwietnia.
6. 1% podatku
Na koniec nie zapomnij, że 1% podatku należnego może trafić do jednej z organizacji pożytku publicznego. W przypadku Pani Ani 1% wyniesie 28,32 zł, którą to kwotę należy wpisać w sekcji R. W polu numer KRS sugerujemy wpisanie numeru 0000358654. Dzięki temu 1% podatku trafi do Fundacji Onkologicznej Alivia i pomoże chorym na raka.
Skomplikowane? Zachęcamy do skorzystania z naszego programu do PIT, który dużą część pracy wykona za Ciebie :)
